In dit artikel vertellen we je welke impact streamingdiensten als Apple Music hebben op muzikanten en de muziekindustrie. Dit is een beknopte samenvatting van de geschiedenis van de muziekconsumptie, de uitdagingen én de oplossingen. Lees je mee?
Lees verder na de advertentie.
Een korte samenvatting van de geschiedenis van de muziekindustrie
De muziekindustrie was op sterven na dood. Na een dikke vijftig jaar bakken met geld te verdienen uit de inkomsten van vinyl (en even later cd’s en cassette’s), zorgde internet ervoor dat het tij razendsnel keerde. De grote platenmaatschappijen als Universal, Sony en Warner werden vanaf het begin van de 21e eeuw enorm bedreigd door software als Napster en LimeWire. Niet erg toch? Dat zijn toch de partijen die de muzikanten enkel gebruiken voor geld?
Nou, niemand wilde meer betalen voor hun muziek. Op deze manier verdween ook de vaste inkomstenbron van de professionele muzikant. Er zat niets anders op dan enorm veel op te treden. Het resultaat: de live-sector was booming, festivals werden in tien jaar tijd massaal uit de grond gestampt en artiesten waren nooit meer thuis te vinden. De vrijheid die muzikanten voorheen voelde bij optredens, veranderde steeds meer in slopende maanden. De ontelbare optredens en het altijd maar onderweg zijn resulteerde soms in een werkweek van 168 uur.
Apple probeert te helpen met iTunes
Apple was een van de eerste die een alternatief voor piraterij aanbood. Het bedrijf van de iPod Classic en de iPod Nano richtte in 2003 iTunes op in de Verenigde Staten. In 2004 kwam deze dienst naar Nederland, zodat je ook hier legaal alle muziek digitaal kon kopen en eenvoudig op je iPod zetten.
Maar helaas was iTunes niet dé oplossing om de muziekindustrie te redden. Blijkbaar was er een kloof ontstaan tussen de kosten van een muzikant én hoeveel men wilde betalen voor muziek. Dit was het resultaat van de nieuwe status die muziek had gekregen door de internetpiraterij. De illegale downloads zorgde ervoor dat men vond dat muziek ‘gratis’ hoorde te zijn.
Op het hoogtepunt van de platenindustrie, zo rond het eind van de jaren negentig was een album gemiddeld 17 euro. Dit was toen een normale prijs, die maar al te graag werd neergelegd voor bijvoorbeeld ‘Nevermind’ van Nirvana. Enkele jaren later wilde men hier liever helemaal niets meer voor betalen. De muziekindustrie had een opleving nodig, en snel!
Diensten als Apple Music: de redder in nood
De streamingdiensten Spotify en Deezer waren het eerste goede antwoord op deze bodemloze put waar de muziekindustrie zich in bevond. In 2008 werd Spotify de wereld in geslingerd met een grote belofte: ‘muziek altijd, overal en tegen de juiste prijs’. Deze nieuwe manier van muziekconsumptie zat eigenlijk alleen maar vol met voordelen. Dit waren de toenmalige beloftes van de streamingdiensten:
- Nieuwe inkomstenstroom. Er kon op meerder manieren inkomsten gegenereerd worden (via een abonnement of via de gratis variant met reclame)
- Muziek voor iedereen. Muziek werd via de gratis variant voor iedereen bereikbaar. Iedereen met een internetverbinding kon legaal naar hun favoriete muziek luisteren.
- Muzikanten vinden hun fans, en vice versa. Muzikanten konden makkelijker hun eigen publiek vinden over de gehele wereld. Ook de gehele wereld kan nu fan worden van één artiest. Oftewel: ook de muziekindustrie globaliseerde.
- Democratisering. Het ontdekken van muziek werd een democratisch proces. Daarvoor ging alles nog via een netwerk van belangrijke personen en labels. Deze bepaalde wat wél en wat niet de top 40 moest halen. Met behulp van de smaakprofielen en gedetailleerde dataverzameling werd het pas echt democratisch.
- Minder hoge kosten. Distributeurs van muziek werden overbodig, iedereen kan alles zomaar uploaden, zonder een platenmaatschappij te hoeven inschakelen.
Spotify en Apple Music worden curators
In de jaren na de lancering groeide het bedrijf zo hard, dat Apple niet achter kon blijven. In 2015 lanceerde het bedrijf Apple Music. In dat jaar waren alle streamingdiensten ook bezig met het inzetten op een andere koers. Ze moesten iets doen om de concurrentie voor te zijn. Streamingdiensten zijn vandaag de dag niet meer de passieve bibliotheken om alle muziek te vinden. Nee, nieuwe muziek moet worden ontdekt via Apple Music en Spotify. Zij nemen een nieuwe rol in als curator of smaakmaker.
Het resultaat zijn talloze, algoritmische playlists zoals Discover Weekly van Spotify en New Music Mix van Apple Music. Hier probeert een AI (kunstmatige intelligentie) automatisch te voorspellen welke muziek jij waarschijnlijk het leukst gaat vinden. Dit doet hij op basis van een ‘smaak-netwerk’ van jou, je vrienden en informatie van internet.
Dit gaat zelfs zover dat muziek aan de tijd van de dag gekoppeld wordt. Ga jij op een vast tijdstip sporten? Grote kans dat er dan sportieve lijstjes op je homepagina staan. En dat is niet alles, ook de (menselijke) curators van muziek werken dag en nacht om de nieuwste muziek in de spotlight te zetten.
Ook maken Apple Music en Spotify het nóg eenvoudiger voor je om muziek van je favoriete muzikanten te streamen. Vroeger moest je een plaat uit de kast trekken, uitpakken, op de platenspeler leggen, tussendoor omdraaien en een volgende uitzoeken. Nu weet de streamingdienst op de thuispagina vaak al precies wat je wil horen. Sterker nog; je hoeft niet eens de app te open. ‘Hé Siri, speel muziek’ en je hebt je favoriete muzikant via Apple Music op je AirPods Pro.
De keerzijde van de medaille voor muziek en muzikanten
Je verwacht het misschien al: de muziekwereld is niet zó rooskleurig als het bovenstaande doet geloven. Apple Music is dan wel misschien perfect voor jou als consument, muzikanten hebben gemengde gevoelens. De onbeperkte uploads en de makkelijkere digitale doorbraak beloven veel goeds en zijn zeker niet te onderschatten. Maar door het moeiteloze afspelen van muziek, lijkt de culturele waarde (simpel gezegd: de aandacht en aanzien die we hebben voor iets) van deze kunstvorm hard te dalen.
Men luistert steeds meer naar playlists, die toevallig gevuld zijn met nummers. Alsof je een magnetronmaaltijd koopt en niet de ingrediënten checkt. Groot gelijk heb je, maar niet heel fijn voor de muzikant. (Pop)muziek beweegt zich meer en meer naar de achtergrond van ons bestaan. Het neemt steeds meer de vormen van aan muzak (als een soort achtergrondgeluid) in plaats van muziek. Ga maar eens bij jezelf na: ken jij veel artiesten bij naam of ken je juist de verschillende playlists? Luister je wel eens naar muziek, zonder dat je iets anders doet?
Ook de democratisering is minder dan gehoopt
Is het allemaal democratischer geworden dan? Elke muzikant heeft toch een gelijke kans om door te breken? Niet echt, want je komt als muziekmaker alleen nog in de hoog aangeprezen playlists met veel luisteraars. Én als je de juiste connecties hebt. Ben je dan eindelijk in zo’n lijst gekomen, dan is het gros van je streams van passieve aard. Hoe krijg je dan fans in deze moderne muziekwereld? En is het wel handig dat we de ontdekking van nieuwe muziek volledig in de handen van de streamingdiensten leggen?
Daarnaast heeft deze focus op data en playlists de muziek ook enorm beïnvloed. Na 30 secondes telt een luistersessie van een nummer pas als ‘play’. Muzikanten weten dit en maken hun muziek met zo veel mogelijk aandachttrekkende geluiden en plaatsen het refrein vaak aan het begin om je over deze halve minuut te hengelen. Dan krijgen ze immers pas betaald.
Uitgesmeerde kalme muziek doet op deze manier nauwelijks meer mee met strijd om een nummer 1-notering in de hitlijsten. Dit wordt het Spotify-effect genoemd en heeft ook een invloed op jouw muzieksmaak.
Apple Music is een goede keus voor de muzikant
En dan praten we nog niet eens over de geldstromen die muzikanten krijgen. Als je bij Spotify een keer wordt afgespeeld, zie je 0,0033 euro terug. Of toch niet. Je moet als artiest dan ook nog de service betalen die je muziek op het platform zet (de aggregrator). Deezer is helemaal erg, want daar krijg je 0,0011 euro. Dat betekent dat je voor 1 miljoen streams maar duizend euro krijgt.
Vergeet niet dat muzikanten ook veel kosten hebben: studiotijd, repetitieruimtes, dure instrumenten, lage betaling van live-shows en nog veel meer. Apple Music zit gelukkig aan de goede kant van de medaille en betaalt muzikanten per play gemiddeld 0,01 cent. Ter vergelijking; voor 1 miljoen streams krijg je dan dus 10.000 euro. Dat is tien keer zoveel als bij Deezer.
Het moraal van het verhaal: streamingdiensten zoals Apple Music hebben de muzikanten uit het slop getrokken. Helaas hebben ze niet alles opgelost en is het voor muzikanten nog steeds flink aanpoten. Belangrijk om te weten is dat muziek niet zomaar in je oor belandt, maar dat er bloed, zweet en tranen achter een liedje schuilt.
Zorg er daarom voor dat je een bewuste muziekfan wordt in het passieve streamingtijdperk. Muzikanten zullen je (nog meer) waarderen. Wil je meer dan alleen actief naar muziek luisteren? Neem dan een abonnement op Apple Music voor de relatief eerlijke betaling aan de muzikanten.
- Apple Music Replay 2024 is nu beschikbaar (en zo kun je de lijst vinden) (3 dec 2024)
- Apple Music heeft nu ook setlists van concerten: zo vind je ze (18 okt 2024)
- Apple Classical Top 100: dit is de beste klassieke muziek (23 jul 2024)
- iOS 18 heeft toffe nieuwe functie voor Apple Music – dit moet je weten (22 mei 2024)
- Spotify of Apple Music? 5 redenen om te kiezen voor Apple (21 mei 2024)
