Er is een definitief akkoord bereikt binnen de Europese Unie over de Europese copyrightregels. Met name artikel 13 gaat heel wat veranderen voor ons internetgebruik, en is daarom zeer omstreden. Maar wat houdt de nieuwe regelgeving eigenlijk in? Zes vragen en antwoorden over artikel 13.
Lees verder na de advertentie.
Europese copyrightregels FAQ: dit moet je weten over de nieuwe auteursrechtenrichtlijn
De manier waarop we grote platforms zoals Facebook, YouTube en Instagram gebruiken in Nederland, kan wel eens drastisch gaan veranderen. Al jarenlang wordt er binnen de Europese Unie namelijk gesproken over nieuwe regels voor het auteursrecht.
Nu is er een definitief akkoord bereikt, nadat een een meerderheid van het Europese Parlement voor het plan heeft gestemd. Volgens critici zorgt de nieuwe wet, en dan specifiek artikel 13, ervoor dat het ‘vrije internet’ op het spel staat.
Voorstanders vinden juist dat de vrijheden en rechten van zowel gebruikers als makers worden verstevigd, doordat platforms meer verantwoordelijkheid krijgen over het naleven van copyrightregels. Maar wat houdt artikel 13 precies in, en wat betekent het voor ons? Aan de hand van zes vragen en antwoorden geven we meer uitleg over de situatie.
1. Waarom wil de EU de auteursrechtenrichtlijn aanpassen?
De huidige copyrightwetgeving voor het internet stamt al uit 2001, en is sindsdien onveranderd gebleven. Maar nu, 18 jaar later, is er een hoop veranderd online. Platforms zoals YouTube, Twitter, Instagram maar ook kleinere zoals TikTok hebben zich ontwikkeld tot grote machthebbers over wat er online gebeurt.
Door de groei die de digitale wereld heeft doorgemaakt, worden er inmiddels aan de lopende band dingen gemaakt en online gedeeld. Deze eindeloze stroom van content, verdient volgens de EU ook nieuwe regels.
2. Wat houden de nieuwe regels in?
De nieuwe richtlijn moet ervoor zorgen dat makers van creatieve uitingen zoals muziek of video’s geld ontvangen als hun content gebruikt wordt. Het auteursrecht is een behoorlijk grijs gebied, waardoor het in de huidige richtlijnen niet duidelijk is wanneer een maker wel of geen aanspraak erop kan maken om geld te ontvangen.
Grote bedrijven en platforms maken daar gebruik van door niet bepaald strenge copyrightregels te hanteren. Als een maker nu ziet dat zijn content onrechtmatig gebruik wordt, bijvoorbeeld een nummer in een YouTube-video die niet van hen is, dan kunnen ze dat rapporteren.
Vervolgens wordt de YouTube-video in kwestie verwijderd. Maar de makers zit daardoor nog steeds zonder geld, en dat verandert in het nieuwe plan. Grote bedrijven die als platform dienen voor content van gebruikers, worden straks gedwongen om licenties af te sluiten bij makers. Hierdoor ontvangen de content-makers tenminste een deel van de auteursrechtgelden.
3. Waarom is artikel 13 zo omstreden?
Social mediaplatforms worden direct verantwoordelijk voor alle content die hun gebruikers uploaden waar auteursrecht op zit. De platforms moeten nu zelf vooraf toestemming regelen voor alles wat hun gebruikers doen en dus licentiehouders van film, audio of ander creatief materiaal betalen.
De techgiganten zelf zien het niet zitten dat ze zo bakken met geld kwijt zijn aan licenties. Lukt het bovendien niet om een licentie te krijgen voor iets, dan moeten ze die content tegenhouden. Door de enorme hoeveelheden content die er op het zulke platforms wordt geplaatst, is dat een monsterklus.
Ter illustratie: alleen al op YouTube verschijnt er per minuut 400 uur aan materiaal. Om die reden wordt artikel 13 door critici het uploadfilter genoemd. Google heeft al meermaals gewaarschuwd voor een streng uploadfilter.
Niet gek dat tegenstanders het een moord op het vrije internet noemen. Strenge uploadfilters kunnen ervoor zorgen dat open platformen zoals YouTube, Twitter en Facebook straks toch niet meer zo open zijn.
4. Krijg ik minder te zien door de nieuwe regelgeving?
Artikel 13 kan gevolgen hebben voor welke content wij als gebruikers te zien krijgen. Een algoritme dat bepaalt wat er wel of niet op het platform mag verschijnen, kan namelijk niet altijd weten of het auteursrechtschending of een parodie op een muzieknummer is. Dat laatste is namelijk nog wél toegestaan.
Het schrijnende is dat zo’n streng filter eigenlijk niet nodig is, als techbedrijven simpelweg alle rechthebbenden zouden betalen voor licenties. Voorstanders zien daar de oplossing in, maar het is aan de andere kant onbegonnen werk om bij iedereen licenties af te sluiten.
Die boot houden de bedrijven zelf bovendien liever af. Komt er namelijk alsnog beschermd materiaal online zonder licentie, dan zitten ze met de nieuwe wetgeving meteen in de juridische problemen.
Grote platforms bouwen dus vrijwel zeker zo’n uploadfilter. Of het op kleinere platforms ook grote gevolgen heeft, is nog afwachten. Voor hen is zo’n filter bouwen erg of zelfs te duur, en is het onduidelijk hoe ze dan zorgen dat de copyrightregels niet geschonden worden.
5. Kan ik straks nog zomaar memes of grappige filmpjes posten?
Goed nieuws voor meme-verslaafden: er zijn heel wat uitzonderingen te vinden in de nieuwe copyright-wet. In deze situaties mag je materiaal met rechten wel gewoon gebruiken.
Zo vallen memes onder de uitzondering op parodieën. Beeld of geluid gebruiken om iets te bekritiseren, uit te leggen, na te doen mag ook zonder auteursrechtschending.
Voor al die grappige filmpjes waar je je vrienden in ‘tagt’, hoef je dus niet zozeer te vrezen. Maar mogelijk wel voor de video’s van je favoriete YouTuber die reageert op een nieuw nummer of nieuwe film, of dat leuke Instagram-account dat mooie reisfoto’s van anderen doorplaatst.
6. Vanaf wanneer gaat de nieuwe regelgeving van kracht?
Dat er nu een akkoord is bereikt, betekent nog niet dat de regelgeving definitief is. Het eindstation is dat de raad van ministers, die er ook mee in moet stemmen. De algemene verwachting is echter dat dit gewoon gebeurt.
Ook zijn nog niet alle details duidelijk, met name niet voor bedrijven en personen waar de wet op slaat. Lidstaten krijgen na de stemming van de ministers nog twee jaar de tijd om de nieuwe Europese richtlijn om te zetten in nationale wetgeving. Vanwege de omstreden delen van de wet is Nederland tegen de komst ervan, maar zal ook onze overheid er werk van moeten maken.
